Böbrek Nakli Nedir, Neden, Nasıl Yapılır?
Böbrek nakli, çeşitli nedenlerden dolayı görevini yerine getiremeyen böbreklerin yerine canlı vericiden ya da kadavradan temin edilen böbreğin hastaya takılması işlemidir.
Böbrek nakli (transplantasyon) nedir ?
Son dönem böbrek yetmezliği tanısı alan hastaya sağlıklı fonksiyon gösteren böbrek transferidir. Böbrek canlıdan veya kadavradan (vefat eden kişiden) alınabilir.
Böbrek nakli kimlere yapılır ?
Kronik böbrek yetmezliğine sahip olan her hasta böbrek nakli için aday olabilmektedir. İlerlemiş böbrek yetmezliğinin en sık nedenleri diyabet hastalığı ve hipertansiyon hastalığıdır.
Böbrek naklinde hasta böbreği kimden alabilir ?
18 yaşını doldurmuş, 65 yaşından küçük ve yukarıda belirtilen kriterlere sahip değil ise her kişi böbreğini verebilir. Vericinin 65 yaş sınırı, vericinin genel sağlık durumu ve böbrek fonksiyonlarının durumu değerlendirilerek esneyebilir.
Verici aday detaylı bir şekilde değerlendirildikten sonra sağlıklı olduğuna kanaat getirilmesi durumunda organ bağışında bulunması kabul edilebilir.
Nakil yasal bir uygulama ile onaylanmalıdır ve Ulusal Organ ve Doku Nakli Koordinasyon Sistemi yönergesi ile yürürlüğe konulmuştur. Bu yürürlükte verici adayı alıcının 4. derece akrabası da dahil akraba vericileri kapsar. Bunun dışında olan vericiler organ nakli merkezinde bulunan etik kurul tarafından değerlendirilir ve uygun olursa nakil onayı verilebilir.
- 1. derece akrabalar : anne, baba ve çocuk
- 2. derece akrabalar : kardeş, dede, nine ve torun
- 3. derece akrabalar : amca, hala, dayı, teyze ve yeğen (kardeşinin çocuğu)
- 4. derece akrabalar : 3. derece akrabaların çocuğu
Kimler böbreğini veremez ?
- 18 yaş altında olan kişiler
- Hipertansiyon tedavisi gören kişiler
- Diyabet hastaları
- Tekrarlayan böbrek taşı hikayesi olan kişiler
- Proteinurisi olan kişiler
- Böbrek fonksiyonları düşük olanlar
- Mikroskopikhematurisi olanlar
- Böbreğinde anomalisi olanlar
- Kronik akciğer hastalığı olanlar veya yakın dönemde kanser tanısı alanlar
- Obezite sorunu olanlar
- Daha önce tromboz veya tromboembolizm olan kişiler
- Psikiyatrik hastalığı olanlar
- Ailesinde hipertansiyon veya böbrek sorunu olanlar
Hangi kan grupları birbirine böbrek verebilir ?
Nakil yapılmadan önce alıcı ve verici arasında kan grubu uygunluğu bakılır.
- O kan grubu sadece O kan grubu olandan organ alabilir, ama tüm gruplara verebilir.
- A kan grubu O ve A grubu olandan organ alabilir, A ve AB kan grubu olanlara verebilir.
- B kan grubu O ve B grubu olandan organ alabilir, B ve AB kan grubu olanlara verebilir.
- AB kan grubu tüm gruplardan organ alabilir, sadece AB kan grubu olanlara verebilir.
- Rh (+) ve Rh (-) uyumu organ nakli için önemli değildir.
Böbrek naklinde doku uyumu gerekli midir ?
Kan grubu uyumu dışında doku grupları uyumunun değerlendirilmesi önemlidir. Bunun için doku uygunluğu testleri yapılmaktadır. Çünkü doku uygunluğu ne kadar yüksek ise alıcının vücudu tarafından transfer edilen böbreğin reddedilmesi olasılığı düşüktür.
Alıcı nasıl değerlendirilir ?
Verici detaylı bir şekilde değerlendirilir. Bunun için yapılan uygulamalar:
- Fizik muayene
- İdrar ve kan incelemeleri
- Böbrek fonksiyon testleri
- Bakteriyolojik ve immünolojik incelemeler
- Radyolojik incelemeler
- Psikiyatri, kardiyoloji, göğüs hastalıkları, gastroenteroloji bölümü tarafından değerlendirilme
- Gastroskopi (midenin endoskopik incelenmesi)
- Verem testi
- Lüzumu halinde diğer tetkik ve muayeneler
Verici nasıl değerlendirilir ?
Verici böbrek nakli merkezinde detaylı bir şekilde değerlendirilir. Bunun için yapılan uygulamalar:
- Fizik muayene
- İdrar ve kan incelemeleri
- Böbrek fonksiyon testleri
- Bakteriyolojik ve immünolojik incelemeler
- Radyolojik incelemeler
- Psikiyatri, kardiyoloji, göğüs hastalıkları bölümü tarafından değerlendirilme
Böbrek nakli nasıl yapılır ?
Alıcının kasığında yapılan bir kesi ile kasık bölgesine girilerek transfer edilecek böbrek için yer oluşturulur. Bu alanda atar (arter) ve toplar (ven) damarlar hazırlanılır. Nakil edilecek böbreğin damarları hazırlanmış atar (arter) ve toplar (ven) damarlara dikilir. Verici böbreğinden çıkan idrar yolu (üreter) alıcının mesanesine uygun ameliyat tekniği ile bağlanır.
Böbrek nakli riskli midir, ölüm riski ne kadardır ?
Tüm ameliyatlar riskli olduğu gibi, nakil ameliyatı da risklidir. Hastaların ameliyatta ölüm riski 3000’de 1’dir. Diğer riskler arasında damar tıkanıklığı, yara yeri enfeksiyonu(%5), idrar yolu enfeksiyonu (%4) sıralanabilir. Enfeksiyon tablosunun tedavisi çok önemlidir. Enfeksiyon tablosu alıcıda böbreği ret krizini tetikleyebilir. Aynı zamanda enfeksiyon için kullanılacak antibiyotikler de böbreğe toksik zarar verebilir. İmmünolojik ret krizi ve bunun içi kullanılan ilaçların yan etkisi olarak diyabet gibi hormonal dengesizliklerle karşılaşılabilir.
Böbrek nakli yapılan hastalar kaç yıl yaşar ?
Canlı vericiden alınan böbrekle alıcının yaşam oranında başarı şansı %95-98 arasındadır. Nakilden sonra birinci yıl içinde böbreğini kaybeden hastalarla birlikte, literatürde hastaların uzun yıllar yaşaya bileceği bilinmektedir.
Bir hastaya kaç kez böbrek nakli yapılabilir ?
Eğer nakil yapılan hastada böbrek fonksiyon kaybı olursa, engel bir durum yoksa ikinci kez nakil olabilir.
Böbreğini veren kişide (verici) sorun olur mu ?
Böbreğini bağışlayan kişi ameliyat sonrası normal yaşamını olduğu yerden devam edebilir. Verici kişide böbrek yetmezliğinin gelişeceği söz konusu değildir.
En önemli sorun, ilerleyen sürede tansiyon yükselmesidir. Hasta diyetine dikkat etmeli, tansiyon değerlerini kontrol altında tutmalıdır. Hipertansiyon genellikle 40-50 yaşlarından sonra başlar ve bu tansiyon yükselmesinin nedeni bilinmemektedir.
Ameliyat sonrası hastanede yatış süresi ne kadardır ?
Vericiler 3 gün içinde taburcu olabilir. Alıcılar 7 gün hastane yatışında çok yakın takip edildikten ve herhangi bir sorun olmadığına emin olunduktan sonra taburcu edilir.
Nakil hastası nasıl takip edilir ?
Hastalar nakil merkezinde nakil ekibi tarafından 6-12 ay aralıklarla yakın takip edilir. Aralıklarla hastanın böbrek fonksiyonları ve genel durumu değerlendirilir. Alıcının herhangi bir şikayeti durumunda hasta nakil ekibi ile temasa geçmelidir.
Nakil hastası ameliyattan sonra hangi ilaçları kullanmalıdır ?
- Hastada böbreğin reddini önlemek amaçlı bağışıklık sistemini önleyen ilaçlar
- Koruyucu antibiyotikler
- Mide koruyucu ilaçlar
- Gerektiğinde tansiyon düşürücü ilaçlar
- Kolesterol düşürücü ilaçlar
İlaçların düzenli kullanılmaması durumu böbreğin kaybedilmesi ile sonuçlanabilir.
Nakil hastası cinsel hayata dönebilir mi ?
Hasta kendini sağlıklı hissettiği zaman cinsel hayatına dönebilir.
Nakil hastası hamile kalabilir mi ?
Hastanın ameliyattan 6 ay sonra herhangi bir sorunu olmadığı takdirde hamile kalmasında sorun yoktur. Hamile kalmadan en az 6 hafta önce bebekte sorun yaratabilecek nakil ilaçları kesilmelidir.
Daha detaylı bilgiye ulaşmak için tıklayın.