Guatr Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi
Guatr, boynun ön tarafında bulunan ve kelebek şeklinde olan bir organ olan tiroit bezinin büyümesidir. Tiroit bezi, tiroit hormonlarının salgılandığı bir bezdir.
Guatrın Nedenleri Nelerdir?
Guatr hastalığının en sık görülen nedeni iyot eksikliğidir. İyot, vücutta tiroit hormonu yapımında kullanılan bir maddedir. Dolayısıyla iyot eksikliğinde yeteri kadar tiroit hormonu yapılamaz. Bu durumda beyinde bulunan hipofiz adı verilen bir bölge tiroit bezini sürekli hormon yapması için uyarır. Bu aşırı uyarılma neticesinde tiroit bezinde büyüme meydana geliri. İyot eksikliği gibi aşırı iyot alımı da guatra neden olabilir.
Guatr hastalığının ikinci sık nedeni hashimoto tiroiti denilen durumdur. Bu hastalıkta tiroit bezi bağışıklık sistemi tarafından tahrip edilir. Tahrip olan tiroit bezi yeterli miktarda tiroit hormonu üretemez. Bu durumda hipofiz bezi hormon üretmesi için tiroit bezini sürekli olarak uyarır. Bu uyarılar sonucunda tiroit bezinde büyüme gelişir.
Graves hastalığı da guatr yapan bir başka hastalıktır. Bu hastalıkta bağışıklık sistemi tiroit bezini uyaran immünglobulin salgılar. Buna bağlı olarak guatr gelişir.
Guatr hastalığının nodüllü ve nodülsüz olmak üzere iki tipi bulunur. Nodülsüz guatrda tiroit bezinin tamamı büyür. Nodüllü guatrda ise tiroit bezinin bazı bölgelerdeki hücreler beyinden gelen uyarılara yanıt verir, bazı bölgeleri vermez. Dolayısıyla tiroit bezi içinde nodüller gelişir. Bu tiroit nodüllerinin tiroit kanserine dönüşme riski bulunmaktadır.
Guatrın bir başka nedeni ise gebeliktir. Bunun nedeni gebelik sırasında salgılanan HCG hormonunun tiroit bezinde büyümeye neden olmasıdır.
Guatrın Belirtileri Nelerdir?
Guatr bazı hastalarda herhangi bir belirtiye neden olmaz. Bazı hastalarda ise boyunda şişlik, yutma güçlüğü, öksürük, nefes darlığı ve ağrıya yol açabilir. Guatrda tiroit bezinin hormon salgılanmasında artış ya da azalma olabilir. Yetersiz hormon salgılanması durumunda kilo alma, uyku hali, uyuşukluk, kuru ve kaba cilt, kabızlık, halsizlik ve saç dökülmesi görülebilir. Aşırı hormon salgılanması durumunda ise ishal, çarpıntı, baş ağrısı, titreme, sinirlilik ve bulantı görülebilir.
Guatrın Tanısı Nasıl Konulur?
Guatr tanısı doktorun hastayı muayene etmesinden sonra gerekirse isteyeceği tiroit testleri, tiroit ultrasonografisi , tiroit sintigrafisi, tiroit antikorları ve ince iğne biyopsisi gibi tetkikler neticesinde konur.
Guatr Tedavisi Nasıldır?
Guatrın tedavisinde kullanılan yöntemler arasında ilaç tedavisi, radyoaktif iyot tedavisi ve ameliyat bulunmaktadır. Bu tedavi yöntemlerinden bir veya bir kaçı uygulanabilir. Eğer hastada hormon eksikliği mevcutsa tiroit hormon ilaçları kullanılır. Eğer tiroit hormon fazlalığı varsa, bu durumda tiroit hormonlarını baskılayacak ilaçlar ve radyoaktif iyot tedavisi uygulanır. Nodüler guatrda tiroit bezinin bir kısmı ya da tamamı çıkarılabilir. Guatr hastalığında ameliyat kararı verirken, tiroit hormonlarının düzeyine, kanserin var olup olmadığına, yutma ve solunum zorluğunun olması ya da kozmetik nedenler dikkate alınır. Guatr ameliyatlarından sonra ses tellerinin hasar görmesi sonucu ses kısıklığı oluşabilir. Ameliyat sırasında paratiroid bezleri yanlışlıkla çıkarılırsa hastada kalsiyum eksikliği ortaya çıkar. Bu durumda hastaya kalsiyum ilaçları vermek gerekir.